вторник, 30 апреля 2013 г.
Համաշարհային պոեզիայի գոհարներից` Գալակտիոն Տաբիձե
ՄԵՐԻ
Այն քո պսակի գիշերն էր, Մերի',
Մերի',այն գիշերը աչքերդ մարող
Ինչպես ճաճանչներն աշնան աստղերի
Առկայծում էին բոցով անկարող....
Թրթռում էին շուրջդ մահապարտ
Մոմերը,մեռնող թիթեռների պես,
Բայց,Օ',դրանցից առավել գունատ
Մարում էր դալուկ դեմքդ վշտակեզ...
Տաճարի գմբեթն այրվում էր ցավից,
Թախիծով էր ծծված բույրը վարդերի...
Բայց կա սպասող կանանց աղոթքից
Անամոք մի ցավ` այրող ավելի...
Ես լսում էի երդումդ անկապ,
Բայց չե'մ հավատում... լսել եմ ստույգ-
Գիտեմ,այրում էր ինձ կսկիծն անափ
Սակայն ինչ էր դա` հարսանիք թե սուգ...
Տաճարից ելա... քայլերով մոլոր
Գնում էի... ուր... մութն էր աչքիս դեմ...
Ոռնում էր քամին վշտով ահավոր,
Անձրև էր թե լաց այժմ էլ չգիտեմ...
Այդպես գլխիկոր մնացի երկար,
Մինչ դեռ սևակնած բարդիները ծեր
Խշխշում էին,դողում տենդահար,
Ինչպես վիրավոր արծվի թևեր...
Շրշում էր բարդու ճյուղը հերարձակ,
Բայց ինչի մասին, ով գիտե, Մերի'
Օ',բախտը,որին ես չտիրացա,
Կորչում էր անդարձ թևով հողմերի...
Ոռնում էր քամին... անձրևն ահաձայն
Կտրտվում,ասես իմ սիրտը խոցված,
Եվ ես լաց եղա ինչպես Լիր արքան,
Արքան ամենքից լքված,մոռացված...
понедельник, 29 апреля 2013 г.
Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներից` Սերգեյ Յեսենին մաս 4
Ինձ շուտ արթնացրու վաղն առավոտյան,
Օ',համբերատար մայրիկ իմ բարի,
Բլուրից այնկողմ ես պիտի գնամ,
Դիմավորելու մի անգին հյուրի:
Ես այսօր տեսա մեր անտառի մոտ
Հետքն անիվների մարգերի վրա,
Ամպերի ներքո քամին աղմկոտ
Ճոճում է ոսկե աղեղը նրա:
Ինձ շուտ արթնացրու վաղն առավոտյան,
Ու լույսը վառիր սենյակում մեր հին,
Ասում են, որ ես շուտով կդառնամ
Հայտնի պոետը ռուսական հողի:
Կհիշեմ ես քեզ,կհիշեմ հյուրին,
Մեր տունն,աքլորին,վառարանը տաք,
Ու երկերիս վրա կթափվի լռին
Քո շեկ կովերի կաթը սպիտակ:
Երգ շան մասին
Վաղ առավոտյան,իր հարդե խցում,
Ուր հարդն արևից ոսկի էր հագել,
Յոթ հատ ձագ ծնեց շունը գյուղացու,
Յոթ հատ շիկավուն և դեռ կույր ձագեր:
Մինչև երեկո նա նրանց փարվում,
Սանրում էր լեզվով մազերը նրանց,
Եվ ձյունը նրա փորի տակ հալվում
Առու էր դառնում խսիրին փռած:
Իսկ երեկոյան,երբ հավ ու աքլոր
Կուչ էին եկել թառերին իրենց,
Դուրս եկավ տնից տանտերը խոժոռ
Եվ յոթ ձագին էլ պարկի մեջ դրեց:
Վազում էր շունը,պարկը հոտոտում,
Տիրոջն աղերսում,կլանչում,հևում...
Եվ երկար-երկար դեռ չէր հանդարտվում
Լճակի ջուրը` հանցանքի տեղում:
Իսկ երբ հազիվ-հազ տուն էր դառնում նա
Լիզելով կողքի քրտինքն ու վերքը,
Նրան թվաց, թե լուսինը գունատ,
Իր,լճում խեղդված,ձագերից մե'կն է:
Նայում էր շունը լուսնին շողշողուն,
Եվ կանչում նրան,անհույս կլանչում,
Բայց լուսինը իր ձագի պես դողում
Սուզվում էր,կորչում ամպերի լճում:
Եվ անհույս,ինչպես կատակից դաժան`
Երբ որ հացի տեղ քար են շպրտում`
Գլորվու'մ էին արցունքները շան
Եվ աստղերի նման ձյան մեջ բոցկլտում:
воскресенье, 28 апреля 2013 г.
суббота, 27 апреля 2013 г.
Երվանդ Օտյան
Շուտով համոզվելով,որ ես էլ իր նման անկուսակցական մեկն եմ,փոքր ազատություն տվեց իր լեզվին:Խոսում էր նա միշտ հանդարտ,անվրդով:Նա չէր քննադատում,չէր վերլուծում այս կամ այն կուսակցության գործունեությունը,պարզ էր,որ այդ վերլուծությունը նա արդեն կատարել էր իր մտքում,և այլևս կարիք չէր զգում անհանգստացնելու իր գլուխը:Խոսում էր նա հատ-հատ դարձվածքներով,արտասանելով այսօր մեկը,վաղը մյուսը,սակայն կապակցաբար և առանց մեկը մյուսին հակասելու:
-Ինչ կարծիքի եք հնչակյան կուսակցության մասին,-հարցրի ես:
-Ձգեք,ջանըմ,ձգեք,-գոչեց Օտյանը` ձեռքով մի արհամարական շարժում անելով:
-ինչ հնչակյան,դաշնակցության հարազատ եղբայրը,նույն արմատեն ելած,նույն որովայնեն ծնած:Անոնց կռիվը դաշնակցության հետ հացի խնդիր է.կջանան իրենք ալ գդալ մը ունենալ կաթնապուրի մեջ:Կխափեն ըսելով, թե պայքարը գաղափարական է:
-Դաշնակցական Թախտաճյանին տեսաք,հոս է,ձեր հյուրանոցին մեջ:Դեսպան է դաշնակցական Հայաստանի կողմեն:Խեղճ ու անլեզու մեկն է,սակայն դրամ պահանջելու մեջ ոչ ոք չի կրնա մրցե անոր հետ:
-Ումից է դրամ պահանջում:
-Ունեցողներեն ու չունեցողներեն,բացի ինձմե:Տվեք կսե,Հայաստան փարայի պետք ունի:Պետությունմն է,անկախ պետություն,զորք կկերակրե,դպրոցներ կբանա,թատրոն,թանգարան,ալ ինչ չգիտեմ:
-Երվանդ,դուք խոսեցիք դուք խոսեցիք դաշնակցականների ու հնչակյանների մասին,իսկ ռամկավարները,չէ որ մի այդպիսի կուսակցություն էլ կա:
-Ատիկա կուսակցություն չէ,այլ փրկություն իրենց սնդուկի:
-Չեմ հասկանում:
-Պարզ է լույսին պես:Աղաներ են,միացել են իրենց գրպանները դաշնակցական ու հնչակյան արշավներեն պաշտպանելու ու անոնց քթին ծիծաղելու համար:Անոնք խելոք են,չեն ուզեր ազգին անունով փարա տալ,ուստի միացել են ու իրենց քաղաքական կուսակցություն հայտարարել:Անոնք ալ ունին թերթեր հոս ու հոն,որոնք կպաշտպանեն անոնց գրպանները,տեսակմը գամփռներ են տերերուն դռներու առջև:Ամսական կստանան կապրեն աջ ու ձախ ոռնալով ու խածնելով
Ալ.Շիրվանզադե
пятница, 26 апреля 2013 г.
Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներից` Կոնստանտին Բալմոնտ
ՀԻՆ ԵՐԳ
Մի մայր էին,մի աղջիկ'
Առանց փողի ու հացի,
<<Որտեղից մենք փող ճարենք>>,-
Լալիս էր դուստրը անվերջ:
<<Թե լինեի ես ջահել,
Կիմանայի ինչ անել,
Իսկ դու անվերջ'փող չկա>>,-
Ասաց մայրը աղջկան:
Այսպես խոսեց չարացած
Ու հենց կողքից հեռացավ'
Կորցրեց մայրը աղջկան,
Նա գիշերը տուն չեկավ:
<<Տեր իմ,կորավ նա անհետ,
Այս ինչ արիր դու ինձ հետ>>,-
Լաց է լինում,ձայն տալիս,
Աղջիկը ետ չի գալիս:
Ու ժամանակ շատ անցավ,
Աշխարհը' լի վիշտ ու ցավ,
Մայրը դստերը գտավ'
Փողը ձեռքին տուն մտավ:
Խեղճը լավ էր' չմեռավ,
<<Հաշվիր փողերն իմ բերած>>:
-<<Ախ,տեր աստված,ինչ ցավ էր,
Ախ, այս ինչ ես դու արել>>:
<<Քո խորհուրդն էր ինձ տված>>:
-<<Ախր լեզվիցս թռավ>>:
-<<Դու ասացիր,ես արի,
Այս է կարգը աշխարհի>>:
Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներից` Վալերի Բրյուսով
ՊԱՏՇԱՐ
-Պա'տշար,այ պատշար,ճերմակ գոգնոցով,
Ում համար է այդ,ինչ ես կառուցում:
- է'յ,մի խանգարիր,տարված ենք գործով,
Կառուցում ենք մենք,բանտ ենք կառուցում:
-Պատշար,այ պատշար,բահով ի վերուստ,
Ով է ողբալու բանտի մեջ անել:
-Իհարկե,ոչ դու',ոչ հայրդ հարուստ,
Ձեր ինչին է պետք գողություն անել:
-Պատշա'ր,այ պատշար,զնդանում այդ խոր
Ով է տանջվելու անթիվ գիշերներ:
-Գուցե որդին իմ,ինձ նման բանվոր,
Ճակատագիրը այդպիսին է մեր:
-Պա'տշար,որդիդ մտքից չի հանի
Նա նրանց,ովքեր կրել են աղյուս:
-էհե'յ,զգույշ կաց,համը մի հանիր...
Մենք դա լավ գիտենք,չքվի'ր սուս ու փուս:
Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներից` Կոնստանտին Բալմոնտ Մաս 1
Երաժիշտներ էին եկել
Ուրախ տոնին դղյակի,
Ճոճք էր ճոճում հովը թեթև,
Որ մտել էր այն այգին:
Ինքնամոռաց,քաղցր դողով
Մի ջութակ էր նվագում,
Ու մի ոսկե ձուկ էր լողում
Այգու կապույտ լճակում
Ճախրում էին լուսնի ներքո
Նրբանախշ ու նրբերանգ,
Հարբած գարնան խենթ բուրմունքով
Թիթեռները գիշերվա:
Օրորում էր ալիք-ալիք
Լիճը աստղն իր պայծառ,
Ու լճակում լող էր տալիս,
Ոսկե ձկնիկը անձայն:
Չէին տեսնում սակայն նրան
Երաժիշտը ձայնածու,
Չգիտեին` ձկնիկն էր այդ
Նվագները տարածում:
Երբ լռում էր ձայնը,
Մեկից ցոլք էր տալիս նա հանկարծ,
Ու շողում էր մարդկանց դեմքին
Նորից ժպիտը հանգած:
Ու լսվում էր երգով տունը,
Ու ջութակն էր նվագում,
Սերն էր ծփում ու գարունը
Ծիծաղում էր այդ այգում
Լույս էր իջնում,հայացքները
Թովում էին ու գերում,
Քանզի ոսկե ձկնիկն անտես
Լող էր տալիս ջրերում
,+1987.jpg)
четверг, 25 апреля 2013 г.
Մանֆրեդ` Իսպանական գահի հափշտակումը
Բոնապարտների բազմամարդ տոհմից Լյուսիյենը միակ մարդն էր,որին Նապոլեոնը ավելի էր պարտական,ճիշտ կլիներ ասել նույնիսկ,որ միայն նրան էր պարտական.առանց նրա օգնության իր հեղաշրջումը անհաջողություն կկրեր:
Բայց եղբայրը,որն օգնեց Նապոլեոնի բարձրացմանը,գտնվում էր կայսեր միջավայրից վտարյալ մարդու վիճակում,
թափառում էր աշխարհի ինչ-որ երկրներում`զուրկ շքեղ տիտղոսներից,կալվածքներից,հարստությունից:Դրա պատճառը անձնական էր:Նապոլեոնը հրաժարվեց Լյուսիյենի երկրորդ կնոջը,մի ոմն Ժուբերտոնի ճանաչելուց:Նա այդ կնոջը կայսերական ընտանիքի համար հարմար չէր տեսնում:Լյուսիյենի համար դա վիրավորական էր,և նա հրաժարվում էր իր հզոր եղբոր հետ գործ ունենալուց:Լյուսիյենի հետ երկար տևող գժտությունը ճնշում էր Նապոլեոնին:Սակայն քննարկվող հարցի պարագայում կարևորը ոչ թե
Բոնապարտ եղբայրների ընտանեկան,ոչ թե անձնական հարաբերությունների ասպեկտն է,այլ մի ուրիշ բան:
Նա Լյուսիյենին խնդրեց ձևականորեն բաժանվել տիկին Ժուբերտոնից,պահպանելով նրա հետ ունեցած ոչ պաշտոնական կապերը:Որպես հատուցում Նապոլեոնը եղբորը առաջարկում էր,ըստ վերջինիս հայեցողության,արքայական գահ` Լիսաբոնում կամ Մադրիդում:Հենց այդ վերջին առաջարկն էլ արժանի է առավել ուշադրության:
Լյուսիյենը մերժեց բոլոր առաջարկները:Նա նախընտրեց տանել իր վիրավորանքը:
Բայց,բնականաբար, հարց էր ծագում,թե ինչպես կարող էր Նապոլեոնը` 1808 թվականի դեկտեմբերին,գահը խոստանալ եղբորը,երբ այդ գահը թափուր չէր,նրա վրա բազմած էր Կարլոս 4-րդ թագավորը:
Իսպանիան մնում էր որպես մեծ տերություն,իսկ իսպանական Բուրբոնների դինաստիան` Եվրոպայի ամենահին դինաստիաներից մեկը:Մի խոսքով,իսպանական թագավորի գահը խլելը ու Իսպանիան կուլ տալը հասարակ գործ չէր:
Նապոլեոնի խնդիրն անսպասելիորեն հեշտացավ նրանով,որ թագավորական ընտանիքում
սուր վեճ ծագեց թագավորի ու գահաժառանգի միջև,մի վեճ,որ ավելի էր սրվում թագուհու սիրեկան,<<Խաղաղության Իշխան>> Գոդոյի չափից ավելի աճած ազդեցությամբ:
Իսպանական Բուրբոնների ընտանիքը հասել էր այլասերման ծայրահեղ աստիճանի, և Գոյայի` իր ճշմարտացիությամբ դաժան վրձինը դա պատկերեց ավելի մեծ համոզվածությամբ,քան որևէ պատմական աշխատություն:Բայց իսպանական թագավորական ընտանիքի իրար հետ վիճող բոլոր անդամները դիմում էին Նապոլեոնի օգնությանը:Իրերի բուն ընթացքով նա դառնում էր իսպանական թագավորության ճակատագիրը վճռող դատավոր:Վճիռ կայացնելուց հետո նա աշխատում էր մտահաղացված պլանն իրականացնել իրեն հատուկ արտիստականությամբ:Նրա համար
Կարևոր էր, նախ և առաջ,նվաճել և թագավորի,և գահաժառանգի,և Գոդոյի,և թագուհու վստահությունը,և բոլորին խաբել:Նա իր վրա վերցրեց ոչ մի բանի մեջ չշահագրգրված ավագ միապետի դերը` միապետ, որը հոգում է գահի իր եղբայրակիցների պատվի ու արժանապատվության մասին:
Երբ Նապոլեոնը իրեն արդեն թագավոր համարող թագաժառանգից նամակ ստացավ,որով խնդրում էր իրեն ճանաչել իսպանական արքա,և հայտնում էր Գոդոյի դեմ դատական պրոցես սկսելու մասին:
Նապոլեոնը նրան անմիջապես պատասխան գրեց.
- Գոդոյի դեմ պրոցես չպետք է սկսել,ձերդ թագավորական մեծությունն այլ իրավունք չունի քան մորից եկող իրավունքները:Եթե դատավարությունը թագուհուն պատվազրկի,դրանով իսկ ձերդ մեծությունը կոչնչացնի իր սեփական իրավունքները:
Ժոզեֆ դե Մեստրը,երբ այդ նամակը նրան հայտնի դարձավ նկատեց.
-Թագուհուն վերաբերվող մասը Բոնապարտը գրել է սատանայի մագիլներով........
Նրան հաջողվեց թակարդի մեջ առնել և թագավորին,և թագուհուն,և արքայազնին,և Գոդոյին:
Նրանք բոլորը տարբեր ժամանակ եկան Բայոնա( քաղաք Ֆրանսիայում-խմբ.) իրենց բարի կամքով:Կայսրը նրանցից ավելի շուտ ժամանեց այնտեղ:Նա մնում էր որպես բարիացակամ դատավոր,որին խորթ են անձնական նկրտումները,բոլորին ուշադրությամբ լսում էր,ոչ ոքի չէր շտապեցնում:Ոչ մի վարկյան նա անձնական շահագրգրվածության նվազագույն նշան անգամ չդրսևորեց:Միայն Թալեյրանին գրած մի նախադասություն էր բացահայտում իր մտադրությունները. "Իսպանական ողբերգությունը,եթե չեմ սխալվում,հասել է 5-րդ գործողությանը:Մոտենում է վախճանը:"
Այն վրա հասավ մայիսի տասին,բեմական գործողության օրենքներին լրիվ համապատասխան,երբ Կարլոս 4-րդ թագավորը և արքայազնը հրաժարվեցին իսպանական գահի իրենց իրավունքներից` հօգուտ ֆրանսիական կայսերի:Նապոլեոնը իր դերը տարավ մինչև վերջ:
Անցավ մեկ ամիս,մինչև որ պահպանելով բոլոր տեսակի պրոցեդուրային ձևականությունները, Ժոզեֆ Բոնապարտը 1808 թվականի հունիսի 6-ին հռչակվեց իսպանիայի թագավոր:
Նապոլեոնը միանգամից հորից ու տղայից թագը հափշտակելու ապշեցուցիչ օպերացիան
իրացրեց իսկապես վիրտուոզ կերպով,առանց ձեռնոցները հանելու:Ոչ մի կրակոց,ոչ մի խիստ ժեստ,ոչ մի խիստ խոսք- և Իսպանիան նվաճված էր:
Նրա ամենահանդուգն,գրեթե անհավանական երազանքները իրականություն էին դառնում:
Բայց եթե Նապոլեոնը կարողանար,ինչպես Բալզակի Ռաֆայելը,նայել խորհրդավոր թալիսմանին` շագրենի կաշվին,որը ցանկությունների կատարման հետ կծկվում-փոքրանում էր,նա կսարսափեր,տեսնելով,թե որքան է իր ձեռում մնացած պատառիկը,թե ինչպես է մոտենում իր կործանման ժամը:
воскресенье, 21 апреля 2013 г.
Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներից` Ալեքսանդր Բլոկ մաս 1
Նավերի մասին,որ ծովում են բաց,
Եվ նրանց,ովքեր օտար եզերքում
Դեգերում են դեռ խոնջ ու տառապած:
Երգում էր այդպես նա գմբեթի տակ,
Եվ ճառագայթն էր ուսին բեկբեկում,
Եվ լսում էին,թե շորն սպիտակ
Ճաճանչերի մեջ ինչպես է երգում:
Եվ թվում էր, թե բերկրանքն է մոտիկ,
Թե ծովածոց են նավերը մտել,
Թե օտար հողում այն հոգնած մարդիք
Լուսավոր մի կյանք ու բախտ են գտել:
Եվ ձայնն անուշ էր,շողը բարալիկ...
Ու միայն այնտեղ` Աստծո ոլորտում
Գաղտնիքին հաղորդ մանուկն էր լալիս,
Որ ոչ ոք,ոչ ոք ետ չի դառնա տուն...
пятница, 19 апреля 2013 г.
Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներից` Սերգեյ Յեսենին մաս 3
Իսկ թախիծը քնքուշներին,
Բայց ինձ ոչինչ պետք չէ արդեն,
Պետք չէ ցավը ուրիշների:
Ինձ եմ մի քիչ ափսոսում
Ու շներին անտեր,անտուն,
Հենց այդ ուղիղ ճանապարհը
Մի օր բերեց ինձ գինետուն:
Ինչ եք լուտանք թափում,դևեր,
Թե' օտար եմ ես մայր հողում,
Մեզնից ով' չի գրավ դրել
Իր տաբատը մի թաս օղուն:
Իմ հայացքը աղոտ,անլույս,
Իսկ սրտիս մեջ ցավ կա մի հին,
Արևը հուր է անձրևում
Հեռուն ձգվող ճանապարհին:
Մի փսլնքոտ մանուկ այնտեղ
Կանգնել է շոգ փողոցի մեջ
Մանուկն այնքան երջանիկ է
Որ իր քիթն է փորում անվերջ:
Փորի'ր,փորի'ր իմ լավ մանկիկ,
Ամբողջ մատտ քիթդ խոթիր,
Միայն այդ նույն ուժով երբեք
Չփորփրես անմեղ հոգիդ:
Իսկ ինձ արդեն չկա' փրկում,
Նայիր շշի հսկա զորքին,
Ես խցաններ եմ հավաքում
Որ նրանցով փակեմ հոգիս...
Համաշխարհային պոեզիայի գոհարներից` Աննա Ախմատովա մաս 1
Գորշաչյա արքան
Փառաբանվես դու,անբուժելի ցավ,
Երեկ գորշաչյա արքան մահացավ:
Աշնան երեկոն օդ էր ու բոսոր,
Տուն գալով` ասաց ամուսինս այսօր.
<<Գիտես,բերեցին մարմինը արնոտ:
Նրան գտել են մի հին կաղնու մոտ:
Ափսոս թագուհին նա սև էր հագել...
Մի գիշերվա մեջ ոնց էր ճերմակել>>:
Ու ծխամորճը դրեց բերանին
Եվ հանգիստ ու լուռ գնաց իր բանին:
Հիմա կարթնացնեմ ես իմ դստերը,
Որ տեսնեմ նրա սև աչուկները:
Իսկ բակում բարդին խուլ կշնքշնքա.
<<Աշխարհում արդեն չար արքան չկա...>>
Փառաբանվես դու,անբուժելի ցավ,
Երեկ գորշաչյա արքան մահացավ:
Աշնան երեկոն օդ էր ու բոսոր,
Տուն գալով` ասաց ամուսինս այսօր.
<<Գիտես,բերեցին մարմինը արնոտ:
Նրան գտել են մի հին կաղնու մոտ:
Ափսոս թագուհին նա սև էր հագել...
Մի գիշերվա մեջ ոնց էր ճերմակել>>:
Ու ծխամորճը դրեց բերանին
Եվ հանգիստ ու լուռ գնաց իր բանին:
Հիմա կարթնացնեմ ես իմ դստերը,
Որ տեսնեմ նրա սև աչուկները:
Իսկ բակում բարդին խուլ կշնքշնքա.
<<Աշխարհում արդեն չար արքան չկա...>>
